آرشیو تیر ماه 1397

مطالب آموزشي هنر

هنر نزد ايرانيان است و بس؟

۱۲۹ بازديد

بسياري با استناد به همين بيت، فردوسي را نژادپرست مي دانند كه هنر را فقط نزد ايرانيان مي بيند نه نزد نژادهاي ديگر. نخست بايد ديد بيت يادشده در چه بافتي سروده شده است: بهرام گور، پادشاه نامدار ساساني خود به رسولي از طرف خودش نزد شَنگُل پادشاه هند مي‌رود تا باژ بستاند. آنجا كَرگ (كرگدن) و اژدهايي را مي‌كشد و يكي از مردان ديوزور شاه را چنان بر زمين مي‌كوبد كه استخوانهايش خرد مي‌شود. شنگل دخترش سپينود را بدو مي‌دهد، ولي فغفور چين، پدرزن شنگل، برنمي‌تابد كه شاه‌زاده‌بانويي چون ‌نوه‌اش، زن فرستاده‌اي از ايران شود؛
پس نامه اي به رسول بهرام، يعني خود بهرام مي‌فرستد و او را دعوت مي كند كه به چين بيايد، لابد براي منصرف كردن بهرام از ازدواج و شايد هم توطئه‌اي درچيده بوده است. بهرام به سطر سطر نامۀ فغفور پاسخ مي گويد. نخست مي گويد: تو چرا در عنوان نامه نوشتي «از شهريار جهان»، حال آنكه «شهنشاه بهرام گورست و بس!؛ دوم اينكه اشاره كردي به كارهاي من درهند؛ اينجاست كه از زبان بهرام گفته مي‌شود (چاپ خالقي مطلق – اميدسالار، ج۶، ص۵۸۵، ب۲۲۳۲-۲۲۳۴):
همان اختر شاه بهرام بود/ كه با فرّ و اورند و با نام بود
هنر نيز زايرانيان است و بس!/ ندارند كرگ ژيان را به كس
همه يكدلانند و يزدان‌شناس / به نيكي ندارند از اختر سپاس

 


دوره هاي هنر بصري ايران

۱۳۷ بازديد

دوره هاي هنر بصري ايران به صورت زير خلاصه مي شود:

هخامنشي ۵۵۰ -۳۵۰ قبل از مسيح:

كارهاي ارزشمندي در معماري و ساير هنرها در دوران هخامنشي ايجاد شد فرمانروايي هخامنشيان بعد از اشغال ايران توسط اسكندر مقدوني منقرض شد.

سلوكيان , پارتيان ها (۳۱۲ -۹۱ قبل از مسيح):

اولين سلجوقه پادشاهي سلوكيان را تأسيس كرده بعد از شكست سلوكيان , فرهاد دوم (۱۲۹ قبل از ميلاد) امپراطوري پارتيان را تأسيس كرد و اين سلسله تا ۲۲۴ ميلادي وجود داشت.

ساسانيان ۶۴۲ - ۲۲۴ ميلادي :

بسياري آثار ارزشمند و گوناگون از اين عصر به جاي مانده كه در تاريخ هنر ايران جايگاه بخصوصي دارد. انقراض آخرين پادشاه ساساني (يزدگرد سوم) توسط هجوم عربها پايان اين عصر و آغاز تاريخ جديدي براي ايران بود.

اسلام آغازين (۱۰۰۰- ۶۵۱ ميلادي):

داستان هنر در سال هاي عصر اسلام قابل توجه مي باشد. پس از ساير دوره هاي تاريخي , هنر اسلامي به نقطه اوج خود رسيد:
اين سال ها عبارتند از :

  • عصر سلجوقيان ۱۱۵۷ - ۱۰۰۰ ميلادي
  • عصر مغول ها ۱۵۰۲ - ۱۳۷۰
  • عصر صفويان ۱۷۷۲ -۱۴۹۱
  • و دوره جديد از سال ۱۷۷۲ ميلادي تاكنون
  • هنر دوره ي ايران باستان

    ۱۴۰ بازديد

    همانطور كه تاريخ نويسان در كتاب هاي مختلف ياد كرده اند نام ايران را از فردي
    مي گيرم كه بابل را اشغال نموده و دولت آشوري را تحت تصرف خود درآورده و يك دولت مستقل بنا نموده كه نام صحيح ان در گذشته پارس خوانده مي شود . كه امروز را فارس مي گويند با وجود اينكه هنر ايران يك هنر اصيل امپراطوري بود نه تنها از انديشه هاي هنري بومي خود استفاده مي كرده بلكه از انديشه هاي سرزمينهاي ديگر مثل : مصر . بابل استفاده مي نموده اند . تجارت ميان بين النهرين و ايران باستان مستلزم يافتن گذرگاه سخت و باريكي است اما از اين گذرگاه مي توان ارتباطي برقرار نمود و اما هنر هخامنشيان كه برگرفته از قوم كوروش كبير بود . داراي معماري بسيار باشكوه مثل تخت جمشيد با داشته سرستون نهاد و تالار آپادانا و تزئينات زيبا به چشم مي خورد كه پايتخت داريوش بزرگ بود .

    اما در زمان اشكانيان كه هنري برگرفته از يونان در آن مشاهده مي شود . آثار دينور در نزديكي كرمانشاه چنان نزديك به معابد آتنا و ايميتس است كه بسياري از مجسمه و ستون و سرستونها به دست آمده است و همچنين سكه هاي اشكاني كه آثار يونان را مي بينم كه به آن لقب يونان دوست داده اند و در دوره مختلف به علت جنگهاي صورت گرفته از جمله جنگهاي كه در تمدن سيالك صورت گرفت . باعث تغييراتي در كاخ و ساختماهاي شده و تا امروزم دوره هاي مختلف به سركار آمده و در هنر آنان تغييراتي صورت گرفت و هر كدام از ديگر هنرچه در معماري و غيراقتباس كرده اند .

     


    هنر در شعر حافظ

    ۱۳۹ بازديد

    گر در سرت هواي وصال است حافظا
    بايد كه خاك درگه اهل هنر شوي

    تكيه بر تقوي و دانش در طريقت كافري است
    راهرو گر صد هنر دارد توكل بايدش

    كمال سر محبت ببين نه نقص گناه
    كه هر كه بي هنر افتد نظر به عيب كند

    حافظ تو ختم كن كه هنر خود عيان شود
    با مدعي نزاع و محاكا چه حاجت است

    روي خوب است و كمال هنر و دامن پاك
    لاجرم همت پاكان دو عالم با اوست

    اگر چه عرض هنر پيش يار بي‌ادبيست
    زبان خموش وليكن دهان پر از عربيست

    قلندران حقيقت به نيم جو نخرند
    قباي اطلس آن كس كه از هنر عاريست

    روز در كسب هنر كوش كه مي‌خوردن روز
    دل چون آينه در زنگ ظلام اندازد

    حافظ ببر تو گوي فصاحت كه مدعي
    هيچش هنر نبود و خبر نيز هم نداشت

    هنر بي‌عيب حرمان نيست ليكن
    ز من محروم‌تر كي سائلي بود

    شرممان باد ز پشمينه آلوده خويش
    گر بدين فضل و هنر نام كرامات بريم

    عاشق و رند و نظربازم و مي‌گويم فاش
    تا بداني كه به چندين هنر آراسته‌ام

    آسمان كشتي ارباب هنر مي‌شكند
    تكيه آن به كه بر اين بحر معلق نكنيم

    ناصحم گفت كه جز غم چه هنر دارد عشق
    برو اي خواجه عاقل هنري بهتر از اين

    ساعد آن به كه بپوشي تو چو از بهر نگار
    دست در خون دل پرهنران مي‌داري

    هنر در تمدن اسلامي و تفاوتش با هنر در دوره مدرن در غرب

    ۱۹۱ بازديد

    در گذشته اگر بخواهيم به سراغ هنر برويم بايد در حرفه ها، مهارت ها و صنايع دنبال كرد. در گذشته هنر به معناي فضيلت مي باشد در كنار بي هنري و عيب (در حالي كه امروز تعريف هنر، هنرهاي هفت گانه است) در ادبيات فارسي وقتي گفته مي شود: « تا مرد سخن نگفته باشد / عيب و هنرش نهفته باشد » همان طور كه از شعر متوجه مي شويم هنر در مقابل بي فضيلتي معنا مي دهد.

     در گذشته انواع هنرهايي كنوني در ضمن حرفه ها و مهارت ها وجود دارد و كسي كه مي خواهد تاريخ هنري اسلام را دنبال كند بايد به متون فتوت نامه ها مراجعه كند.

    در دوره جديد، بعد از قرن هجدهم در دنياي غرب وجود انديشه هايي مثل: بنگاردن و يا كانت موجب شد كه هنر تا حدي به معناي يك نوع زيبايي حسي تعبير شود.

    آيا زيبايي شناسايي را كه ما در تمدن غرب مي بينيم همان معنايي است از زيبايي كه گذشتگان مثلاً غزالي در فرهنگ ما اراده كرده يا ابن سينا در مقالات آخر اشارات معنا كرده يا بزرگاني مثل روزبهان بَغلي يا ابن هيثم؟

    زيبايي و هنر در فرهنگ اسلامي بسيار متفاوت است با معنايي كه در غرب از اين ها اراده مي شود به تعبيري مي توانيم بگوييم در دنياي مدرن كه هنوز اين هنري را كه امروزه اراده مي شود.

     

    اوﻟﯿﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه ھﻨﺮ ﻣﻔﮫﻮﻣﻲ در ﻣﻮزه ھﻨﺮھﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﮫﺮان

    ۱۴۰ بازديد

    ﻳﻜﻲ از وﻗﺎﻳﻊ ھﻨﺮي ﻣﮫﻤﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎل 1380 در اﻳﺮان ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﯿﻮﺳﺖ ﺑﺮﮔﺰاري اوﻟﯿﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه ھﻨﺮ ﻣﻔﮫﻮﻣﻲ در ﻣﻮزه ھﻨﺮھﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﮫﺮان ﺑﻮد. اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه در دوم ﻣﺮداد ﻣﺎه 1380 اﻓﺘﺘﺎح و ﺗﺎ ﺗﺎرﻳﺦ 19 ﻣﮫﺮ ﻣﺎه 1380 اداﻣﻪ داﺷﺖ. ھﻨﺮ ﻣﻔﮫﻮﻣﻲ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي اﻛﺎرھﺎﻳﻲ از اﻳﻦ دﺳﺘﻪ آﺛﺎر ﻧﺒﻮد. زﻳﺮا ﺑﺴﯿﺎري از آﺛﺎر اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه ﺳﺎزﮔﺎري ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ. در اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه آﺛﺎري اراﺋﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﯿﻨﯿﻤﺎل، ﻛﻨﺴﭙﭽﻮال، وﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺟﺮا ﭘﺮﻓﻮرﻣﻨﺲ و ﺣﺘﻲ ﻟﻨﺪ آرت داﺷﺘﻨﺪ. اﻣﺎ ﺑﺴﯿﺎري
    از آﺛﺎر ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه داراي وﻳﮋﮔﻲ ھﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﮫﺎ را در ﺣﻮزه ھﻨﺮ اﻣﺮوز ﺟﮫﺎن ﻗﺮار ﻣﯿﺪاد و در ﻛﻨﺎر آن داراي وﻳﮋﮔﻲ ھﺎي ﺑﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﮫﺎ ھﻮﻳﺖ ﻣﯿﺪاد و اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ ھﺎﻳﻲ ﻛﻤﺘﺮ در ادوار ﮔﺬﺷﺘﻪ و دﻳﮕﺮ ﻧﻘﺎط ﺟﮫﺎن ﺳﺎﺑﻘﻪ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ.
    ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن ﻧﺎم ﻣﻔﮫﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه دوﻣﯿﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ھﻨﺮ ﺟﺪﻳﺪ در ﻣﻮزه ھﻨﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ. در دوﻣﯿﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﺑﯿﺸﺘﺮي از ﻓﻦ آورﻳﮫﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺴﯿﺎري از آﺛﺎر ﺗﻘﺎﺑﻞ و ھﻤﺮاه ﺑﻮدن ﺳﻨﺖ و ﻧﻮﮔﺮاﺋﻲ را ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻮد ﻗﺮار داده ﺑﻮدﻧﺪ.

     

    استراتژي هاي در حال تغيير در هنر معاصر

    ۱۲۹ بازديد

    در اواخر دهه 60 و 70 ميلادي، اين ايدئولوژي هاي نو به نوعي ” ماديات گريزي در هنر” منجر گشت. و در همين زمان بسياري از هنرمندان از نقاشي و مجسمه سازي دوري گزيده و به سمت تجربيات نو با اشكال بديع هنري همچون عكاسي، فيلم سازي، متحرك سازي، هنرهاي نمايشي، چيدمان هاي عظيم و هنر زمين روي آوردند.

    هرچند منتقدان در آن زمان، “مرگ نقاشي” را پيش پيني كردند، اما هنر معاصر در برگيرنده دامنه گسترده ايست از انواع ابزارهاي تجربي و سنتي همچون نقاشي و همچنين فعاليت هايي كه بر اساس فناوري اينترنتي و يا ديگر نوآوري هاي علمي صورت ميگيرند.

    هنرمندان معاصر، با استفاده از لغت نامه هنري متنوعي كه در دست دارند، از انتزاع تا فرمهاي بازنمودي، به انتقال عقايد و ايدئولوژي هاي خود ادامه داده اند.

    يادآوري اين نكته مهم است كه، هنر زمان ما در فضاي خلاء شكل نگرفت بلكه منعكس كننده دغدغه هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي زمان خود مي باشد.

    براي مثال، هنرمنداني چون “جودي شيكاگو”، كه تحت تاثير جنبشهاي فمينيستي اوايل دهه 70 بودند، با هدف بازنمايي نقش و هويت زن در تاريخ، خيال پردازي را با فرم هاي هنري در هم آميخته است و بدين وسيله پيام خود را به بهترين شكل ممكن به مخاطب مي رساند.

    در دهه80، هنرمندان از تبليغات و برنامه هاي رسانه هاي جمعي براي تحقيق و بررسي در حوزه هاي فرهنگي و سياسي بهره جستند.

    كمي بعد، هنرمنداني همچون “مايا لين”، كه “ديوار يادبود نظاميان جنگ ويتنام در واشنگتن” از آثار او مي باشد، و “ريچارد سرا”، كه آثار وي در دهه 60 ميلادي بيشتر در سبك و سياق مينيماليسم ديده مي شد، از ويژگي هاي اين هنر بهره برده و مجسمه هاي انتزاعي بديعي را خلق كرد كه بيننده را به برقراري تعامل با اثر دعوت مي كرد و واكنش احساسي شديدتري را مي طلبيد.

    اين تغيير استراتژي در هنر معاصر، به منظور ترغيب هرچه بيشتر بيننده، خود نشان از آن دارد كه موجوديت هنر معاصر وراي موضوعيت آن قرار مي گيرد.

    به معناي ديگر، علاوه بر دغدغه هاي مربوط به فرم و مفهوم كه هنرمندان از ابتدا با آن درگير بودند، هنرمندان معاصر به دنبال مباحثات فرهنگي و همچنين ترجمان و گستره ادراك فردي در مورد اثر نيز مي باشند.

    بدين وسيله مي توان اينگونه نتيجه گيري كرد كه هنر معاصر، به نوعي نقش كاتاليزور را براي فرآيند رو به جلوي گفتگوي آزادانه و تحقيق و پرس و جوي هوشمندانه در خصوص جهان امروز ما، بازي مي كند.

     

    منظور ما دقيقا از هنر معاصر چيست؟

    ۱۰۳ بازديد

    استفاده از كلمه ي "معاصر"به عنوان يك واژه ي جايگزين براي "مدرن" و "پست مدرن" براي شناخت هنري كه از در زمان حاضر بوجود آمده است، به همان اندازه غير معمول است كه كلمه ي معاصر همزمان خود به يك اندازه واضح و به يك اندازه مبهم است. اين وضعيت همواره اين پرسش را به ذهن متبادر مي كند كه “هنر معاصر چيست”؟

     

    هنر معاصر، هنر اواخر 20 و اوايل 21، كه در نتيجه رد هنر مدرن (۱۸۶۰ـ۱۹۶۰)، كه شامل سبك ها و رسانه ها، پيام هاي مفهومي، سياسي و اجتماعي، چند فرهنگي و جهاني شدن و توليد شده توسط هنرمنداني كه در قرن بيست و يكم زندگي مي كنند و فرصتي براي تأمل در جامعه معاصر و مسائل مربوط به خودمان و جهان اطراف ما فراهم مي كنند مي باشد و در واقع هنري كه جوهره ي آن تمام وجوه امروزي بودن با تمام ويژگي هايش است.

     

    هنر معاصر بخشي از يك گفت و گوي فرهنگي كه مربوط چارچوبي بزرگتر مانند هويت شخصي و فرهنگي، خانواده، جامعه و مليت است. اغلب براي عدم وجود يك اصل يكنواخت سازماندهي، ايدئولوژي، يا مانيفست به رسميت شناخته شده، مي تواند قريب به اتفاق، دشوار، يا بسيار ساده كه تعجب بيننده را برانگيزد كه آيا چيزي را از دست داده يا نه باشد و شايد از ويژگي هاي مشخص تر و واضح تر آن اين است: هنر معاصر هنر امروز است.